Genel olarak peyzaj alanında tercih edilen yer örtücü bitkiler, bahçelerin farklı alanlarıa uygulanır ve doğal bir güzellik kazandırır. Yer örtücü bitkileri kullanırken iklim şartlarını göz önüne almanız gerekir. Türkiye’de peyzaj ve bahçe alanları düzenlemeszi, parklarda çok fazla tercih edilmeketdir. Yer örtücü bitkileri çok farklı renklerde çiçek açarlar veya yeşil olarak kalabilin türleri vardır. Yer örtücü bitkiler tek yıllık ve çok yıllık olarak sıralanabilir.
A’dan Z’ye Yer örtücü bitkiler
Alfabetik sıraya göre aşağıdaki bitkiler yer örtücü olarak kullanılır. Susuzluğa dayanıklı yer örtücü bitkiler aşağıda verilmiştir. Bazı yer örtücü bitkiler yazın ve kışın yeşil kalabilirler.
- Acaena; Anavatanı Yeni Zelanda’dır. Acaena gülgillerden olup, hızla gelişen, halı şeklinde yer örten ve bakım istemeyen her mevsim yeşil kalabilen bir bitki çeşididir. Bitki boyu en fazla 10 cm olarak bilinir. Bir tek bitki iki gelişme yılı içerisinde ortalama iki metrekare alana yayılabilmektedir.
- Ajuga (Mayasıl Otu); Türkiye’de 11 kadar türü doğal olarak yaşayan çok yıllık bir bitkidir. Bitki boyu 15-30 cm arasında değişir. Yarı odunsu yapıdadır ve dikkat çekici küçük çiçekleri vardır. Yaz başında açan çiçekleri bitkinin uç kısmında ve yaprakların arasında yükselir. Yabancı ot problemi olmayan alanlarda çabuk gelişerek etrafa yayılır.
- Alyssum (Kuduz Otu); Avrupa, Asya ve Afrika’da yaygın 100 kadar türü, ülkemizde ise 89 türü yetişen bir bitkidir. Kısa veya bodur yer örtücü bitkiler olup bitki boyu 10-25 cm arasında değişir. Çok veya tek yıllık otsu veya çalımsı bitkilerdir. Yaprakları dağınık, genellikle şerit şeklinde ve çoğu dip kısımlardadır. Çiçekleri salkım şeklinde, kokulu ve küçüktür. Çiçek rengi sarı veya beyazdır.
- Arenaria (Kum Otu); Türkiye’de 40’ın üzerinde türü bulunan, step bölgelere uyum sağlamış, taş aralıklarında gelişen, çok fazla istekleri olmayan küçük, basılmaya dayanıklı, yıllık, çok yıllık veya sürünücü bitkilerdir. Çiçekleri beyaz renkli olup Mayıs-Haziran aylarında açmaktadır. Önemli türleri; Arenaria balearica, Arenaria montana, Arenaria purpurascens, Arenaria tetraquetra ve Arenaria verna caespitosa’dır.
- Aubrieta; Bu bitki genellikle serin bölgeleri tercih etmesine rağmen ülkemizin her yerinde yetişen türleri bulunan bir bitkidir. Yaz-kış yeşil olan bu bitki en fazla 10 cm boya ulaşan, yayılıcı ve sarkıcı yer örtücü bitkilerdir. Halı gibi yayılıcı özelliğe sahiptir. İlkbaharda çiçeklenmeye başlar. Değişik renklerde çiçeklere sahiptir.
- Cerastium (Boynuz Otu); Türkiye’de 28 kadar türü doğal olarak yetişen, bodur yapılı, yıllık ve çok yıllık bir türdür. Yapraklar karşılıklı, dikdörtgensi-mızraksı veya şerit şeklinde gümüş gri renkli küçük ve tüylüdür. Çiçekleri küçük, tek veya çok sayıda salkım şeklinde ve beyaz renklidir.
- Dichondra (Fare Kulağı); Dichondra ülkemizde kundura çimi olarak da bilinen yayılıcı, boylanmayan, biçme ve kesme istemeyen, az bakım isteyen, çok yıllık, yaz kış yeşil bir yer örtücü bitkidir. Yaprakları koyu yeşil renkli, yuvarlak ve kavisli olup tam güneşte yaklaşık 0,5 cm çapında, gölge de ise daha büyüktür ve sapları daha uzundur.
- Helianthemum (Gün Gülü); Amerika, Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Asya’da doğal olarak yetişen, yaz kış yeşil, yaklaşık 30-60 cm boyunda, çok yıllık ve yarı çalı formunda bir bitkidir. Ülkemizde de yetişen türleri vardır. Yaprakları basit yapılı, 2-4 mm gibi kısa saplı, dar, oval yapıda ve gri yeşil renktedir. Çiçekleri yassı şekilde, 2,5 cm çapında ve türlere göre değişmekle beraber sarı, pembe, turuncu ve kırmızı renktedir. Çiçekleri mayıs sonu-ağustos sonu arasında açmaktadır.
- Hypericum (Binbir Delik Otu); Bu bitkinin 400’ün üzerinde türü bulunmaktadır. Ülkemizde 70 kadar türü yabani olarak doğada bulunmaktadır. Donlara dayanıklı ve çok yıllık olan bu bitki dünya üzerinde ekvator ve kutuplar hariç her yerde yetişir. Bu bitki yaz-kış yeşil, tırmanıcı gövdeye sahiptir ve orta-kaba yapılıdır. Hızlı büyüme özelliğine sahiptir. Bitki boyu 30-50 cm arasında değişir. Dikim esnasında 30 cm aralıkla dikilmesi gerekir. Yapraklar grimsi yeşil, yeşilimsi mavi, kışın morumsu yeşil renklidir. Çiçekleri altın sarısı renklidir.
- Lobelya (Kardinal Çiçeği – Frengi Otu); Ilıman iklim bölgelerine uyum sağlamış bir bitkidir. Otsu veya odunsu yapıda, yıllık veya çok yıllıktır. Yaprakları almaşıklı olarak dizilmiştir. Çiçekler yaprak koltuğundan çıkmaktadır. Her bir çiçek sapında bir çiçek mevcut olup çiçekler, dal ucunda ve salkım şeklindedir. Ilıman iklim şartlarında haziran ortasından temmuz ortasına kadar çiçeklenir.
- Portulaca grandiflora (İpek Çiçeği – Kedi Tırnağı); Doğal olarak subtropik ve tropik bölgelerde yetişen bu bitkinin 60 kadar türü vardır. Tek yıllık, yavaş gelişen ve 15-20 cm boylanan bir bitkidir. Sürgünleri yayılıcı, gövde ve yaprakları etli yapıdadır. Yaprakları almaşıklı dizilmiş olup silindirik, tüylü ve damla uçludur. Çiçekler; 2,5 cm boyunda, kırmızı, pembe, beyaz ve sarı renklerde olup, daha çok sürgün ucunda yer alır. Haziran ortasından eylül sonuna kadar çiçekli halde kalır.
- Potentilla (Parmak Otu – Beş Parmak Otu, Çilek Otu); Çok yıllık, yaprağını döken ve uzun köke sahip bitkilerdir. Bitki boyu yaklaşık 5-60 cm’dir. Bazı türler ise 100-150 cm boya ulaşmaktadır. Yapraklar 12 cm’den daha uzun olabilir. Her bir yaprak 5 yaprakçık içerir. Yaprakçıklar parlak ve genellikle kenarları dişlidir. Çiçekleri yaz başında açıp sonbahar ortalarına kadar açık kalır. Çiçekleri iri ve tek tektir. Beş taç yaprağı olan çiçeklerin renkleri sarı, kırmızı, turuncu olabilir.
- Ranunculus (Düğün Çiçeği, Horozayağı); Kökü yumru şeklinde, çok yıllık ve otsu yapıda bir bitkidir. Bitki boyu 25-75 cm arasında değişir. İnce, uzun, narin gövdeli ve çok dallıdır. Derin dilimli olan Yaprakları genellikle bitkinin tabanındaki uzun gövdeler üzerindedir. Çiçekleri sarı renkli olup şubathaziran aylarında açar. Çiçekler parlak ve mumsu yapılıdır. Hibrit çeşitlerin çiçekleri katlı veya yarı katlı, renkleri sarı, turuncu, kırmızı, pembe ve beyazdır.
- Verbena (Mine); Yayılıcı, otsu ve çok yıllık bitkilerdir. Yayılıcı gövdeleri 15 cm uzunluğundadır. Toprak üstündeki sürgünleri zayıftır. Yapraklarının loblu oluşu değişkendir. Hemen hemen bitkinin tümü tüylüdür. Çiçekleri beyazdan kırmızıya, leylak renginden maviye kadar değişir.
- Vinca (Cezayir Menekşesi); Yer örtücü ve yaz-kış yeşil bitkilerdir. Kolayca köklenen sürgünleri ile yayılan bu bitkiler 15 cm yükselerek toprak yüzeyinde çok güzel bir halı oluşturur. Yaprakları 3-4 cm uzunluğunda ve parlak yeşil renklidir. Kültür formları içinde beyaz, pembe, menekşe renkli çiçekler açanlar da vardır. Aynı zamanda kültür formlarında katmerli olanları da vardır.
Yer örtücü bitkiler nasıl tercih edilir?
- Çiçek tarhının (parterinin) büyüklüğü ve şekli, mekânın büyüklüğüne, tesis ve bakım imkânlarına, bakım için ayrılacak bütçeye ve peyzajın eksenine göre değişir.
- Çiçek parterinin şekli, park ve bahçenin stiline (formal veya informal olması) göre değişir.
- Çiçek parteri oluştururken yalınlık ilkesine uyulmalıdır. Çok değişik tür ve renkler kullanmak yerine, az tür ve çeşit ile saf renkli bitkiler tek veya öbekler halinde kullanılmalıdır.
- Bitkinin optimum gelişmiş formunu, çiçek açma zamanını, çiçeklenme süresini, bitkinin yaprak çiçek rengini, çiçek büyüklüğünü, bitkinin boyunu, ekolojik isteklerini bilmek gerekir.